Alman Emeklilik Hukuku, yasal yaşlılık sigortası kapsamında ana hatları ile üç çeşit emeklilik
hakkı tanımaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Yaşlılık aylığı
- Malullük aylığı
- Ölümden doğan emeklilik hakları /Dul ve yetim aylığı
1. Yaşlılık aylığı/Yaş haddinden emeklilik
Mevcut yasal duruma göre, 65 yaşını doldurmuş ve en az 60 ay sigortalı olarak çalışmış kişilerin emekli olma hakları bulunmaktadır. 60 ayı doldurmadan 65 yaşını dolduran kişiler, emekli olamamalarına rağmen, emeklilik sigortasına ödedikleri sigorta primlerinin iadesini talep edebilirler. 2006 yılının Kasım ayında yapılan bir yasa değişikliğiyle, 2029 yılına kadar emeklilik yaş sınırı, kademeli olarak 67’ye çıkartılmıştır.
Kadınların istisnai olarak 60 yaşını doldurduktan sonra emekli olabilme hakları bulunmaktadır. Ancak, bu haktan yararlanmak isteyen kadınların 1 Ocak 1952’den önce doğmuş ve en az 15 yıl yaşlılık sigortasına prim ödemiş olmaları, ayrıca, 40 yaşını doldurduktan sonra da en az 10 yıl emeklilik sigortasına primlerini yatırmış olmaları gerekmektedir.
Yaşlılık sigortasına en az 35 yıl prim ödeyen kişiler, belirli durumlarda, 63 yaşını doldurduktan sonra da emekli olma hakkını elde edebilmektedirler.
En az % 50 oranında özürlü olan kişiler, emeklilik sigortasına 35 yıl aidat ödemiş olmaları şartıyla, 60 yaşında emekli olma hakkına sahiptirler. Bu emeklilik hakkından yararlanmak isteyen kişilerin aylık ek kazançlarının 400 €’yu geçmemesi gerekmektedir.
Uzun süreli işsiz olan kişilerin de erken emekli olma hakkı bulunmaktadır.
Bu haktan yararlanabilmek için aşağıda belirtilen şartların yerine getirilmiş olması gerekir:
- 1 Ocak 1952 tarihinden önce doğmuş olmak;
- 60 yaşını doldurmuş olmak;
- 58 ½ yaşını doldurduktan sonra en az 52 hafta işsiz olmak
- Emekliliğe başvuru tarihinde işsiz olmak
- Son 10 yılda en az 8 yıl sigorta primi ödemiş olmak
- Toplam olarak en az 15 yıl yaşlılık sigortası primi ödemiş olmak
- 400 €’dan fazla ek geliri bulunmamak
2. Malulen emeklilik
Malulen emekli olabilmek için şu şartların yerine getirilmiş olması gereklidir:
- Hastalıktan dolayı tamamen veya kısmen çalışamaz durumda olmak;
- En az beş yıl emeklilik sigortasına prim ödemiş olmak;
- Son beş yılda 36 ay yaşlılık sigortasına prim ödemiş olmak.
Malulen emekli olan şahısların maaşında, normal emeklilik haklarına oranla yüzde 10,8’e varan kesintiler uygulanabilmektedir.
3. Ölümden doğan emeklilik hakları / Dul ve yetim aylığı
Vefat eden bir şahsın aile fertleri, belirli şartlar altında emeklilik haklarından yararlanabilmektedirler.
Ölen kişinin eşinin bu haktan kesintisiz yararlanabilmesi için 45 yaşını doldurmuş olması veya işgücü kaybı olduğunu ispatlaması veya en azından yetim maaşı hakkı olan bir çocuğa sahip olması gerekir. Eğer bu şartlardan birisi oluşmuşsa, vefat eden eşin, vefat ettiği gün hak etmiş olduğu malulen emeklilik hakkının % 55’i, yaşayan eşe emeklilik maaşı olarak bağlanır. Yaşayan eş çalışıyor ve kazanç elde ediyorsa dahi emeklik hakkı devam eder. 693,53 €’ya kadar ek kazancın emeklilik hakkına herhangi bir etkisi bulunmamaktadır. Bu meblağı geçen kazancın yüzde 40’ı, emeklilik maaşından kesilir.
Yukarıda belirtilen üç koşul kapsamına girmeyen eşin emeklilik hakkı, %55 yerine %25’lik bir oranla hesaplanır. Ancak üç şarttan birinin sonradan yerine getirilmesi halinde kesintisiz emeklilik hakkı doğmaktadır.
Yeni yasal düzenlemelere göre, 2012 yılından sonra 45 yaş sınırı sigortalının ölüm yılına bağlı olarak 47’ye çıkartılacaktır.
Ölen sigortalının çocukları da emeklilik hakkından yararlanabilmektedir. Annesini ve babasını kaybeden çocuk, vefat eden sigortalının ölüm anında hak etmiş olduğu malulen emeklilik hakkının beşte birini, ebeveynlerden biri yaşıyorsa onda birini hak eder. Çocuğun okuması veya meslek eğitimi görmesi halinde sözkonusu maaş 27 yaşına kadar ödenir.
