Almanya’ya giriş: Vize işlemleri
Üniversiteye hazırlık amaçlı lisan kurslarına veya lise denkliği sağlama kurslarına katılmak ve/veya yüksek öğrenim amaçlı ikamet için, üniversite öğrencisi adayı olarak, yetkili Alman Dış Temsilciliklerinden uygun vizenin alınması gerekmektedir. Alınan vize, uygun vize değilse (örneğin üniversite öğrencisi adayı için gerekli vize yerine turist vizesi alındıysa) kural olarak oturma müsaadesi almak mümkün değildir.
Vize işlemleri yaklaşık sekiz hafta sürmektedir. Vize başvurusunda mutlaka ikametin nasıl finanse edileceğinin ve Almanya’ya hangi amaçla gidildiğinin belgelenmesi gerekmektedir (örneğin yoğun Almanca kursuna kayıt belgesi, yüksek okul kabul belgesi gibi). Üniversite öğrencisi adayları, bir Alman üniversitesinde yüksek öğrenim görmek için gerekli koşulları yerine getirdiklerini ispat etmelidirler (Studienbefähigung). Aynı şartlar, henüz yüksek okul belgesi bulunmuyorsa ve üniversiteye hazırlık için gerekli kurslara katılmak isteniyorsa da geçerlidir.
Almanya´ya girişten sonra oturma izni alınması için gereken işlemler
İkametgah kaydı
Yukarıda belirtilen şartları yerine getirerek Almanya’ya giriş yaptıktan sonra, bir hafta içinde yetkili olan nüfus kayıt makamına (Meldebehörde) kayıt yaptırmak gerekmektedir.
Oturma izni başvurusu
Oturma izninin ilk defa verilmesi ya da uzatılması, başvuru yapılmasına bağlıdır. Başvuru dilekçesinin, vizenin geçerlilik süresi içinde, yetkili Yabancılar Dairesine verilmesi gerekmektedir. Almanya’ya vizesiz girebilen ülkelerin vatandaşları bu başvuruyu Almanya’ya geldikten sonra üç ay içerisinde yapmak zorundadırlar. Başvuruyu yaparken aşağıda belirtilen belgelerin verilmesi gereklidir:
- Eksiksiz doldurulmuş başvuru formu,
- Geçerli pasaport,
- İki adet yeni çekilmiş biometrik vesikalık fotoğraf (biometri hususunda fotoğrafçıyı uyarmak gerekir. Yabancılar Dairelerinde biyometrik fotoğraf otomatları bulunabilmektedir),
- O anki ikamet nedenini gösteren belgeler (örneğin haftada en az 20 saat dil kursu belgesi, üniversite kayıt belgesi),
- Hastalık sigortası yapıldığını gösteren belge,
- En az bir yıllık geçim kaynağı gösteren belgeler.
- Besleme, barındırma karşılığı geçici ev hizmetçiliği (Au Pair) statüsünden öğrenci statüsüne geçişte yukarıda belirtilenlerin yanı sıra, yapılmak istenen eğitime ilişkin denklik belgelerinin ve Au Pair statüsünün sona erdiğine dair yazılı bir metin gerekmektedir.
- İstisnai durumlarda, yukarıda belirtilmiş bulunanlara ek başka belgeler de gerekebilir.
İkamet nedenleri i – Almanca öğrenmek için dil kursları (kurstan sonra yüksek öğrenim amacı olmadan):
Bu tür kısa süreli oturma izni için yoğun (hafta içi her gün ve haftada toplam en az 20 saat) Almanca dil kursuna devam etmek zorunludur. Bu amaçla verilen kısa süreli oturma izni en fazla bir yıl sürelidir ve çalışma izni içermemektedir.
Almanya’da yüksek öğrenime yönelik hazırlık çalışmaları :
Yüksek öğrenime yönelik hazırlık çalışmalarını planlamak ve yürütmek, özellikle yüksek öğrenim için kabul şartlarını sağlayıp başvuru süresine uymak, öğrencinin kendi sorumluluğundadır. Yüksek öğrenim hazırlığı şu hususları içerebilir; Dil sınavı için (DSH veya TestDaF) yoğun Almanca kursları ve lise denkliği sağlama kursları.
Bu amaçla alınan oturma müsaadesi esas itibariyle Almanya’ya girişten sonra en fazla iki yılla sınırlıdır. Bu sürenin sonuna kadar yüksek öğrenime başlanmalıdır. Yüksek öğrenim hazırlık sürecinde genel olarak yılda 90 gün veya 180 yarım gün için çalışma izni verilir. Bu izin dil kursu hazırlık sürecinde hafta sonları/tatil günleri ve lise denkliği sağlama kursları sürecinde tatil zamanları ile sınırlıdır. Lise denkliği sağlama kursları için, yüksek öğrenim yapabilme koşullarının yerine getirildiğinin yüksek okul tanıma belgesi ile ispatlanması gerekmektedir. Mecburi bir hazırlık stajı (meslek yüksek okullarında) amaçlanıyorsa, bunun için diğer gerekli hazırlık çalışmaları başarı ile sonuçlandırılmalıdır.
Yüksek öğrenim :
İkamet amacına ulaşılamayan hallerde, hedefe makul bir süre içerisinde ulaşma imkânı bulunuyorsa, oturma müsaadesi her defasında en fazla iki yıla kadar uzatılabilir. İkamet amacı, oturma müsaadesi etiketinde açıkça belirtilen yüksek öğrenim bölümünde eğitim görülmesidir (örneğin Makina Mühendisliği Bölümü). Eğer öğrenimin makul bir süre içerisinde bitirilemeyeceği tahmin ediliyorsa, yüksek öğrenim amaçlı oturma müsaadesinin uzatılması esas itibariyle mümkün değildir. Yüksek öğrenim amaçlı oturum müsaadeleri, yılda 90 gün veya 180 yarım gün çalışma iznini de kapsamaktadır (daha uzun çalışma süreleri ayrı izne tabidir). Ayrıca, görülmekte olan eğitimle ilgili olarak yüksek okullarda ve resmi bilimsel kuruluşlarda ek faaliyetlerde bulunulması genelde kabul edilir.
Doktora :
Doktora için de yukarıdaki açıklamalar geçerlidir. Doktoranın konusu ve doktoranın tahminen ne kadar süreceği doktora danışmanı tarafından bildirilmelidir. Eğer doktora tezi, yüksek okulun kürsüsünde değil de, bilimsel kuruluşlarda veya ticari bir sektörde yapılıyorsa, doktora tezine kimin danışmanlık yapacağı ve sonra hangi yüksek okula teslim edileceği ayrıca belgelendirilmelidir. Üniversitede asistan olarak çalışmak, yabancılar hukuku açısından, yukarıda belirtilen yardımcı öğrenci faaliyeti olarak görülür.
Finansman (Geçimin temini)
Geçim için gerekli olan finansman, Federal Meslek Eğitim Teşvik Yasası´nın (Bundesausbildungsförderungsgesetz=BaFöG) 13 ve 13a maddelerinde, aylık asgari gelir olarak belirlenmiştir (halihazırda en az 424,00 € olarak saptanmış olan bu rakam 01.08.2008 tarihinde ve 01.03.2009 tarihlerinde tekrar değişecektir). Aşağıdaki durumlarda finansman sağlanmış sayılır:
- Ebeveynlerin aylık gelirleri ve malvarlığına dayanan bir beyanname ve açıklama (Alman Büyükelçiliği’nden onaylanmış olması gerekmektedir);
- Alman İkamet Yasanın 68. maddesine göre resmi bir taahhütname;
- Kendi malvarlığının/birikimlerinin en az 7.000 € olduğunu belgeleyen hesap cüzdanı veya tasarruf hesabı (cari hesap değil); Yabancılar Dairesi aylık çekilebilir miktarı sınırlandırmak amacıyla blokaj talebinde bulunabilir.
- Yabancının kendi ülkesinin veya Alman resmi kurumunun bursu;
- Almanya’da bulunan bir bankanın kefaleti.
Hastalık sigortası
Alman resmi sosyal sigortalar kurumu çerçevesinde olan bir hastalık sigortası gereklidir. Halen kullanılmakta olan hastalık sigortası belgelendirilmelidir.
Oturma müsaadesinin uzatılması ve Yerleşme izni
Oturma müsaadesinin uzatılması durumunda yukarıda belirtilen belgelerin yanında, eğitimin o ana kadar gidişatını/eğitim durumunu (örneğin şimdiye kadar devam edilen dil kursları, alınmış sertifikalar, girilmiş sınavlar) gösteren belgelerin ibrazı gerekmektedir.
Yüksek öğrenim amaçlı ikametlerde, Alman İkamet Yasanın 9. maddesine göre, yerleşme izni verilmez. Yerleşme izni verilirken, yüksek öğrenim süresi içinde alınan oturma müsaadesi hesaba katılmamaktadır.
Yüksek öğrenim görülen Bölümün ve Yüksek okulun değiştirilmesi
Yüksek öğrenim görülen bölümün ve/veya yüksek okulun değiştirilmesi, genellikle yüksek öğrenimin gecikmesine neden olur ve yüksek öğrenimin makul bir süre içinde bitirilmesi ihtimalini olumsuz etkiler. Bu yüzden, söz konusu değişiklikten önce, Alman İkamet Yasasına göre, bu bölüm/okul değişikliğinin Yabancılar Dairesine bildirilmesi ve onaylarının alınması gerekir. Bölüm değişikliğinin, oturma müsaadesinin geçerliliğinin mezuniyetten önce sona ermesine yol açabileceği ihtimalinin de göz önünde bulundurulması gerekir. Kural olarak, bölüm/okul değiştirme hakkı bir defayla sınırlıdır ve bu değişiklik yüksek öğrenimin başlangıcından sonra 18 ay içinde (alıştırma döneminde) gerçekleştirilebilir.
Önemli yasal sınırlamalar ve kayıtlar
Oturma izninin sona ermesi
Oturma izni, her zaman somut bir nedene bağlıdır ve oturma müsaadesinin elde edilmesi sırasında belirtilmiş olan amaca ulaşılması veya bu amaca son verilmesi durumunda, öngörülmüş olan tarihten önce sona erebilir. Örneğin, yüksek öğrenim başarıyla tamamlandığında, oturma müsaadesinde belirtilmiş amaç, kurallara göre, mezuniyet belgesinin (örneğin diploma, master, bachelor) alındığı okul döneminin sonunda sona ermiş sayılır (Türkler için geçerli olan önemli istisnalar aşağıda ayrı bir bölümde anlatılmaktadır; ayrıca bakınız. 9.madde). Ayrıca, üniversiteye yeni dönem için kayıt yapılmaz ise oturma müsaadesi yine sona erer.
Öğrenci kaydını kendi isteğiyle sildirdiyse, oturma müsaadesi kaydın silinme tarihinde sona erer. Son hak teşkil eden sınavın başarısız geçmesi durumunda, sınav sonucunun bildirilmesiyle de oturma müsaadesi sona ermiş sayılır.
Geçerli bir oturma müsaadesine sahip olmayan kişi, kural olarak Almanya’yı gecikmeksizin terk etmekle yükümlüdür. Yasadışı (illegal) ikamet durumunda savcı tarafından cezai takibat başlatılabilir ve bundan bağımsız olarak yabancılar hukuku açısından da olumsuz neticelerle karşı karşıya kalınabilir. Bu yüzden, gerekli işlemlerin (örneğin oturma müsaadesi uzatma) zamanında tamamlanması önem taşımaktadır. Oturma müsaadesi etiketinde belirtilen hususlara mutlaka dikkat edilmesi ve bunlara uyulması gerekmektedir.
İkamet amacının değiştirilmesi
Kural olarak, eğer yasal bir hakkınız yoksa (örneğin aile birleşimi), yüksek öğrenim süresinde prensip olarak, başka amaçlı (örneğin başka bir eğitim, çalışma) bir oturma müsaadesi verilmez. Öncelikle asıl akademik eğitimin başarıyla ve uygun bir zaman içinde sona erdirilmesi beklenmektedir.
Almanya’da yüksek öğenimin başarıyla tamamlanmasından sonraki durum
Master programları
Kural olarak, zamanında bitirilmiş yüksek öğrenimin arkasından en fazla iki yıl süren master programlarına izin verilir.
İş yeri arama / yüksek öğrenimden sonra çalışma
Almanya’da bir yüksek okulu başarıyla bitirdikten sonra oturma müsaadesi, görülmüş olan öğrenime uygun olan bir iş yeri aranması veya bir iş yerine başvurulması için en fazla bir yıl süreyle uzatılabilir (bu bir yıllık sürenin yakın bir gelecekte üç yıla uzatılması sözkonusudur). Bu amaçla oturma müsaadesinin uzatılması için yapılacak başvuruda, yüksek öğrenimin başarıyla tamamlandığını gösterir diplomadan başka, yeterli mali kaynağa ve sağlık sigortasına sahip olunduğunun da belgelenmesi gerekir.
Alman İkamet Yasası’na 2007 yılından itibaren öğrenciler için getirilen önemli değişiklikler:
Yüksek öğrenim için üniversiteye başvuru :
Yüksek öğrenim için üniversiteye yapılacak başvurularda en fazla dokuz ay için oturma izni verilebilecektir.
Başka bir Avrupa Birliği ülkesinden yüksek öğrenim amaçlı Almanya’ya geçiş:
Avrupa Birliği´nin başka bir ülkesinde yüksek öğrenim amacıyla bulunan bir yabancı, yüksek öğreniminin bir kısmını Almanya’da sürdürmek veya yükseköğrenimini Almanya’da tamamlamak için şu şartlarda oturma müsaadesi alabilir:
*Yüksek öğrenim programı, yüksek öğrenimin bir kısmının başka bir Avrupa Birliği
ülkesinde görülmesini gerektiriyorsa, -Bir yabancı, başka bir AB ülkesinde başladığı yüksek öğrenime, AB’nin ya da üye ülkelerin öğrenci değişim programlarından yararlanarak Almanya´da devam etmek isterse, ya da başka Avrupa Birliği ülkesinde en az iki yıl yüksek öğrenim için kabul edildiyse.
Bilimsel araştırma amaçlı oturma izni :
Yeni İkamet Yasasının 20. maddesine göre, yabancılara bilimsel araştırma amaçlı oturma hakkı öngörülmüştür. Bunun için, Almanya’da belirli bir hedefe yönelik araştırmalar yapan bir kuruluş tarafından kabul edildiğini gösteren bir anlaşma belgesi gerekmektedir. Oturma müsaadesi normalde en az bir yıllıktır (ancak, araştırma daha kısa bir zaman içinde bitirilecekse, müsaade o süreyle sınırlı tutulur).
Diğer değişiklikler :
Almanya’ya üniversitede okumak üzere gelecek AB dışı ülkelerin vatandaşı öğrencilerden parmak izi ve fotoğraf alınacak, ayrıca, bu öğrencilerin radikal örgütlerle bağlantılarının olup olmadığı araştırılacaktır. -Yüksek öğrenim gören öğrencilerin çalışma müsaadesi olmaksızın çalıştıklarının saptanması halinde, öğrenim için verilen oturma müsaadesi geri alınabilecektir.
9. 1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararından (OKK) doğan haklar
AB ülkelerinde yaşayan Türkler, yaşadıkları ülkede geçerli olan yabancılar hukuku dışında, Türk-AB Hukukundan da faydalanabilirler. 1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı (OKK), yükseköğrenim amacıyla gelen öğrencilere aşağıda sıralanan hallerde bazı ilave haklar sağlamaktadır:
6. Madde: Çalışmayla kazanılan haklar:
İkamet ve iş hukuku açısından belirlenmiş öğrenim amacı dışında, çalışma olanağı da verilmiş öğrenci, aynı işverende bir yıllık çalışmanın ardından, OKK madde 6/I`e göre bağımsız oturma izni hakkına sahip olur. Bu oturma izni, kural olarak, belirli bir işyerine bağlıdır. Üç sene aynı işverende çalıştıktan sonra aynı meslekte kalma şartıyla işveren değiştirme hakkı, bu şekilde dört sene çalıştıktan sonraysa her türlü işe girme hakkı elde edilir.
Almanya’da, OKK’dan kaynaklanan bu hakkın 180 yarım gün veya 90 tam günlük verilmiş iş müsaadesiyle de doğup doğmadığı tartışılmakta idi. Avrupa Toplulukları Mahkemesinin verdiği yeni bir karara göre ise durum açıklığa kavuşturulmuş olup, öğrenciler OKK’dan doğan haklardan faydalanabilmektedirler.
7. Madde: Aile ferdi olarak kazanılan haklar i- Bir Türk işçisinin çocuğu olarak Almanya’ya aile birleşimi nedeniyle gelenler;
Türk işçisiyle üç yıl kanuni olarak beraber oturduktan sonra Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşlarının öncelik hakkı saklı kalmak şartıyla -Türk işçisiyle beş yıl kanuni olarak beraber oturduktan sonra ise her türlü işe girme hakkına sahip olurlar.
Aile birleşimi nedeniyle değil de, öğrenim amacıyla Almanya’ya Türk işçi çocuğu olarak gelenler;
Eğer ebeveynleri en az üç yıl Almanya´da kanuni olarak çalıştıysa, Almanya’da mesleki eğitimini tamamlamakla burada herhangi bir işe başvurma hakkına sahip olur. Bu hak, ebeveynlerin hala Almanya’da bulunmasına ve çalışmasına bağlı değildir.
Eğer meslek eğitimi tamamlandıktan sonra yaklaşık bir yıl içinde bir işe başlanılmaz ise, bu hakkın kaybedilmesi tehlikesi bulunmaktadır.
